Günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde en yaygın görülen kronik hastalıklardan biri olan diyabet, sadece bireyin değil, toplumun genel sağlık yükünü de artırıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl milyonlarca kişi diyabete bağlı komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu nedenle diyabeti tanımak, riskleri bilmek ve erken önlem almak her zamankinden daha büyük önem taşıyor.

Diyabet, vücudun enerji kaynağı olan glikozun hücrelere taşınmasını sağlayan insülin hormonunun eksikliği veya etkin çalışmaması sonucu ortaya çıkar. Kan şekerinin normalin üzerine çıkması, uzun vadede vücuttaki damar ve organlara zarar verir.

Diyabet temelde iki ana başlık altında incelenir:

Tip 1 Diyabet: Genellikle çocuk ve gençlerde görülür. Bağışıklık sistemi pankreas hücrelerine saldırarak insülin üretimini durdurur. Ömür boyu insülin tedavisi gerekir.

Tip 2 Diyabet: En sık görülen diyabet türüdür ve çoğu zaman yaşam tarzı ve genetik nedenlerle gelişir. İnsülin direnciyle seyreder. Önlenebilir ve kontrol altına alınabilir bir hastalıktır.

Bunun yanında gebelik diyabeti gibi özel durumlar da vardır. Hamilelik sırasında ortaya çıkar ve hem anne hem de bebek sağlığını etkileyebilir.

Diyabet bazen sessiz ilerler, özellikle Tip 2 diyabet yıllarca fark edilmeden devam edebilir. Ancak şu belirtiler alarm sinyali olabilir:

Aşırı susama ve sık idrara çıkma

Ani kilo kaybı

Sürekli aç hissetme

Görme bulanıklığı

Ciltte kuruluk, kaşıntı

El ve ayaklarda karıncalanma

Yara ve kesiklerin geç iyileşmesi

Sürekli yorgunluk hali

Bu belirtileri yaşayanların mutlaka sağlık uzmanına başvurması gerekir.

Diyabet, bazı kişileri daha yakından tehdit eder. Fazla kilo, özellikle bel çevresi yağlanması olanlar, ailede diyabet geçmişi bulunanlar, hareketsiz yaşam tarzı olanlar, aağlıksız beslenme alışkanlıkları olanlar, yüksek tansiyon ve kolesterolü bulunanlar, 40 yaş üstü olanlar, polikistik over sendromu (kadınlarda) olanlar risk altındadır. Bu risk faktörlerini azaltmak, Tip 2 diyabetin ortaya çıkışını büyük ölçüde önleyebilir.

Tedavinin temel amacı, kan şekeri seviyesini sağlıklı aralıkta tutmaktır. Bu amaçla:

Beslenme Düzeni: Tam tahıllar, sebzeler, sağlıklı yağlar ve protein ağırlıklı bir diyet

Egzersiz: Haftada en az 150 dakika yürüyüş veya spor yapmak

İlaçlar ve İnsülin Tedavisi: Doktor kontrolünde düzenli kullanım

Kan Şekeri Takibi: Evde ölçüm cihazlarıyla düzenli kontrol, yapılmalıdır.

Ayrıca düzenli göz, böbrek ve damar sağlığı kontrolleri, olası komplikasyonların önüne geçmek için hayati önem taşımaktadır. 

Kan şekeri uzun süre yüksek seyrederse bazı ciddi sağlık sorunları gelişebilir. Kalp ve damar hastalıkları, böbrek yetmezliği, görme kaybı ve retinopati, ayak yaraları ve amputasyon riski, sinir hasarı (nöropati) ve inme (felç) gibi sağlık riskleri oluşabilir.Diyabet yönetimi ihmal edildiğinde yaşam kalitesini büyük ölçüde düşürebilir. Ancak bilinçli yaşam tarzı değişiklikleri tüm bu riskleri azaltır.

Diyabetle yaşamak elbetteki mümkündür. Diyabet teşhisi hayatın sona erdiği anlamına gelmez. Aksine, düzenli fiziksel aktivitelerde bulunmak, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, stres yönetimini sağlamak, yeterli ve kaliteli uyku uyumak ve destekleyici sosyal çevre edinmek gibi faktörler, diyabetle yaşamı daha rahat ve sağlıklı hale getirir. Psikolojik destek de motivasyonun korunmasında büyük rol oynar.

Diyabet, günümüzde çok yaygın ancak doğru yönetildiğinde kontrol altına alınabilir bir hastalıktır. En büyük silah ise farkındalıktır. Düzenli sağlık kontrolleri yapmak, risk faktörlerini azaltmak ve sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek, hem bugünümüzü hem de geleceğimizi korumanın en güçlü yoludur. Unutulmamalıdır ki; küçük değişiklikler büyük fark yaratır ve sağlığı korumak, hastalıkla mücadele etmekten daha kolaydır.