Farkında Olmadan Manipülatör Olmak
“Niyet saf, yöntem yanlış olunca; sevgi bile zehire dönüşür.”
Birçoğumuz manipülasyon kelimesini duyunca uzaklaşırız. Çünkü kulağa kötü gelir. Kendimizi asla böyle bir şeyin içinde görmek istemeyiz. Ama gerçek şu ki; çoğu insan hayatının bir döneminde, hatta belki şu anda bile farkında olmadan manipülasyon yapıyor.
Ve işin en sarsıcı tarafı şu: Bunu iyi niyetle yapıyor. Sevdiği için, korktuğu için, kaybetmemek için, “korumak” için…
Manipülasyonun Masum Görünen Yüzü
Manipülasyon denince akla sinsilik, hesap, çıkar gelir. Ama farkında olmadan yapılan manipülasyon çok daha sinsi, çünkü masumiyet maskesiyle gizlenir. “Ben sadece onun iyiliğini istedim.” “Ben olmasam o batardı.” “Ben böyle olmasam kimse beni ciddiye almaz.”
Cümleleri kulağa tanıdık geldi mi?
Bu sözlerin arkasında kötü niyet yok. Ama arkasında kontrol arzusu var. Ve o kontrol arzusu, çoğu zaman çocuklukta öğrenilmiş bir savunma biçimi. Bir çocuk düşün. Duygularını ifade ettiğinde susturulmuş, ağladığında “abartma” denmiş, istediğini doğrudan söyleyince cezalandırılmış.
Ne yapar o çocuk?
Kendini gizlemeyi öğrenir. Ağlamaz ama içten içe küser. Susar ama bekler. Zamanla öğrenir: İstediğini almak için doğrudan değil, dolaylı yoldan davranmak gerekir. İşte farkında olmadan manipülatör olmak, çoğu zaman çocuklukta başlar. Sevilmek için şekil değiştiren bir çocuğun yetişkin halidir bu.
“Benim İçin Yap” Tuzakları
Yetişkinlikte bu durum incelir, ama kaybolmaz. Kimi insan duygusal sessizliğe sığınır konuşmaz, surat asar, karşı tarafın suçluluk duymasını bekler. Kimi “fedakarlık” kisvesine bürünür her şeyi yapar, sonra hatırlatır. Kimi sürekli kırgın görünür, ama asla neye kırıldığını söylemez.
Farkında olmadan şöyle mesajlar veririz:
“Benim için yap.”
“Ben olsam öyle yapmazdım.”
“Senin yerinde olsam daha dikkatli olurdum.”
Karşı taraf bunları duyar, suçluluk hisseder, ve davranışını değiştirir. Biz de içten içe “işe yaradı” deriz. Ama bu bir iletişim değil duygusal manipülasyondur.
Farkında Olmadan Manipülatör Olduğunun İşaretleri
Sessiz kalarak karşı tarafı düşündürmek. “Ben sana kırıldım ama sen zaten anlamazsın” havası yaratmak. “Fedakarlık yaptım” diyerek borç duygusu uyandırmak. Sürekli “benim için” diyerek kendi isteklerini kutsallaştırmak. Karşı tarafın kararlarına saygı duymayıp, onu yönlendirmeye çalışmak. “Beni seviyorsan...” cümlesiyle başlayan duygusal şantajlar.
Bu davranışların hiçbiri kötü niyetle yapılmaz. Ama sonuç hep aynıdır: Karşı taraf kendini yönetilen, kısıtlanan, küçülen biri gibi hisseder. Ve zamanla sevgiden uzaklaşır. Çünkü manipülasyonun olduğu yerde, özgürlük nefes alamaz.
Neden Böyle Yapıyoruz?
Çünkü içimizde derin bir korku var. Terk edilme korkusu. Yalnız kalma korkusu. Yetersiz görülme korkusu. Birini kontrol edebilirsek, onun kalacağını sanıyoruz. Ama o kişi bizden değil, korkularımızdan kaçıyor aslında.
Gerçek ironi burada başlıyor:
Manipülasyon, kaybetmemek için yapılır, ama sonunda hep kaybettirir.
Fark Etmek: İyileşmenin Başlangıcı
Farkında olmadan manipülatör olmak, bir suç değil. Ama farkına vardığında değişmemek, işte o bir kaçış.
Kendine şunu sor:
“Ben sevgi verirken özgür mü bırakıyorum, yoksa şekil mi veriyorum?” “İyilik yaptığımda gerçekten iyilik mi yapıyorum, yoksa takdir bekliyor muyum?” “Sessizliğim koruyucu mu, yoksa yönlendirici mi?” Bu sorular kolay değildir. Ama her cevabın içinde bir özgürlük saklıdır.
Gerçek Sevgi Kontrol Etmez
Gerçek sevgi, yönlendirmez. O sadece alan açar. Birini kendi kararlarıyla, kendi duygularıyla kabul etmektir sevgi.
O kişi yanlış bile yapsa, onun yerine düşünmek değil; yanında durmaktır. İlişkilerde güç, ne kadar çok yönlendirdiğinde değil, ne kadar az kontrol ettiğinde ölçülür. Çünkü bazen en büyük sevgi, “karışmamak”tır.
Kendi Gölgenle Tanış
Belki bu yazıyı okurken kendinden parçalar buldun. Belki biraz rahatsız oldun. Bu iyiye işaret. Çünkü farkındalık rahatsızlıkla başlar. Ve sen şu an, içsel bir dönüşümün kapısındasın.
Artık biliyorsun: Manipülasyon bazen kötü bir niyet değil, yaralı bir kalbin yardım çığlığıdır. Ve o kalbi iyileştirmenin tek yolu, kendinle dürüst olmaktır.
“Yönlendirmeyi bırak, anlamayı dene. Kontrol etmeyi bırak, güvenmeyi öğren.”
Her manipülatör bir zamanlar anlaşılmamış bir çocuktur.
