Alcatraz Hapishanesi, San Francisco Körfezi’nin sularına bırakılmış soğuk bir nokta gibi görünse de, aslında insan zihninin sınırlarıyla oynayan, özgürlük kavramını mesafeyle değil umutla ölçen, taş ve demirden çok sessizlikle inşa edilmiş bir yalnızlık mekanıydı; çünkü karaya yalnızca birkaç kilometre uzaklıkta olmasına rağmen, o mesafenin zihinde açtığı uçurum, çoğu mahkum için yüzülebilecek bir su değil, aşılması imkansız bir fikir haline geliyordu. Bu ada, önce askeri bir kale olarak doğmuş, sonra disiplinin ve korkunun daha rafine bir biçimine evrilerek Amerika’nın “en sorunlu” mahkumlarının gönderildiği bir federal hapishaneye dönüştürülmüş, böylece kaçış ihtimalinin yalnızca fiziksel değil, psikolojik olarak da imha edilmesi amaçlanmıştı; çünkü Alcatraz’da asıl ceza parmaklıklar değil, her gün pencereden görünen ama asla ulaşılamayan şehir siluetiydi.

Mahkumlar, sisli sabahlarda San Francisco’nun müziğini, kahkahasını, hayatın sıradan seslerini rüzgarla birlikte duyduklarında, özgürlüğün aslında ne kadar yakın ama aynı zamanda ne kadar acımasızca uzak olabileceğini iliklerine kadar hissediyor, bu durum zamanla hücre duvarlarından daha kalın bir umutsuzluk katmanı oluşturuyordu. Hapishanenin “kaçılmaz” olarak anılmasının sebebi yalnızca soğuk ve güçlü akıntılar değildi; bu suların insanı açık denize doğru sürükleyen yönü, hipotermi riski ve geceyle birleşen görüş kaybı, kaçış fikrini romantik bir hayalden çok, sessiz bir intihara dönüştürüyordu ve bu gerçek, mahkumların zihninde sürekli yankılanıyordu.

Yine de insan zihni, en sert koşullarda bile bir çıkış aramaktan vazgeçmediği için, Alcatraz tarihine kazınan o meşhur kaçış girişimleri ortaya çıktı; kaşıklarla oyulan duvarlar, sabırla yapılan sahte kafalar, rutubetli gecelerde fısıltıyla kurulan planlar, hepsi umudun ne kadar inatçı bir duygu olduğunu kanıtlar gibiydi. Özellikle 1962’de gerçekleştiği düşünülen ve akıbeti hala tartışılan kaçış, Alcatraz’ın efsanesini besleyen en güçlü hikayelerden biri oldu; çünkü bu olay, “imkansız” denen şeyin bazen yalnızca yeterince uzun süre denendiğinde çatladığını fısıldayan bir ihtimal kapısı araladı.

Hapishanenin 1963’te kapatılmasının ardında yalnızca güvenlik değil, yüksek bakım maliyetleri ve yapının yıpranmışlığı da vardı; tuzlu su, betonun içine işlemiş, demiri çürütmüş, adayı bir hapishane kadar pahalı bir yük haline getirmişti, sanki ada bile artık bu rolü taşımak istemiyordu. Bugün Alcatraz bir müze olarak ziyaret ediliyor, hücreler sessizce geziliyor, duvarlara dokunan ziyaretçiler soğuğu hala hissediyor ama asıl çarpıcı olan, mekanın hala konuşuyor oluşu; çünkü burası, insanın özgürlüğü elinden alındığında geriye ne kaldığını soran bir açık hava vicdanı gibi duruyor.

Alcatraz’ı  farklı kılan şey, yalnızca suçluların kapatıldığı bir yer olması değil, aynı zamanda disiplinin, korkunun ve umudun aynı anda var olabildiği nadir mekanlardan biri olmasıdır; burada zaman yavaşlar, düşünceler ağırlaşır ve insan, en çok da kendi iç sesiyle baş başa kalır. Bu yüzden Alcatraz Hapishanesi, tarihte yalnızca bir cezaevi olarak değil, özgürlüğün değerini anlatan sert, soğuk ama unutulmaz bir ders olarak yerini almıştır; kayadan yapılmış gibi görünen bu ada, aslında insan ruhunun ne kadar dayanıklı, ne kadar kırılgan ve ne kadar vazgeçmez olabildiğini fısıldayan bir hatıradır.