Toprak yalnızca bastığımız bir yüzey, ekin ektiğimiz bir alan ya da üzerinde şehirler kurduğumuz bir zemin değildir; toprak, zamanın içine işlediği her izi saklayan, sesini yükseltmeden hatırlayan, insanın unuttuğunu asla unutmayan kadim bir tanıktır. Üzerinden geçen ayakların ağırlığını, dökülen teri, akan kanı, edilen duaları ve bastırılan korkuları birbirine karıştırmadan saklar; çünkü toprağın hafızası, insan hafızası gibi seçici değil, mutlak ve sabırlıdır. Bir savaş alanına girdiğinde duyulan o açıklanamaz sıkışma, bir harabenin ortasında sebepsizce yükselen hüzün ya da bazı yerlerde insanın içini saran huzur, yalnızca psikolojik bir yanılsama değildir; bu hisler, toprağın zamanla katmanlaşmış anılarını yüzeye sızdırma biçimidir. Binlerce yıl boyunca aynı noktada yakılan ateşler, yapılan ritüeller, söylenen ağıtlar ve verilen sözler, toprağın dokusunda sessiz bir yankı haline gelir ve doğru anda, doğru kişiye kendini hissettirir.
Kadim uygarlıklar toprağın bu hatırlama gücünü sezgisel olarak biliyordu; bu yüzden tapınaklar rastgele yerlere değil, belirli enerji hatlarının kesiştiği noktalara inşa edilir, mezarlar bilinçli bir saygıyla toprağın en derin sessizliğine emanet edilirdi. Toprak, sadece bedeni değil, yaşanmışlığı da kabul eden bir varlık olarak görülürdü; çünkü bir insan öldüğünde, geride bıraktığı hikaye de onunla birlikte toprağa karışırdı. Bu nedenle bazı topraklar bereketliyken bazıları ağırdır, bazı alanlar insanı çağırırken bazıları uzak durulması gereken bir suskunluk taşır. Modern çağda biz toprağı ölçülebilir verilerle, mineral değerleriyle ve yapı izinleriyle tanımlamaya çalışırken, onun hafıza taşıyıcısı yönünü göz ardı ettik; oysa bir şehir ne kadar yenilenirse yenilensin, altındaki toprak eskiyi anlatmaya devam eder. Üzerine dikilen binalar, dökülen asfalt ve çekilen sınırlar, toprağın geçmişte tanık olduklarını silmez; sadece üzerini örter ve bu örtü ne kadar kalın olursa olsun, hafıza bir yol bulup kendini hissettirir.
İnsan bazen bir yere neden ait hissettiğini, neden bazı topraklardan kopamadığını ya da neden bazı mekanlarda sebepsizce huzursuz olduğunu açıklayamaz; çünkü bu bağ, bilinçten çok daha eski bir iletişime dayanır. Toprak, ataların ayak izlerini, söylenmiş sözlerin titreşimini ve yaşanmış kaderlerin ağırlığını taşır ve bu yük, yeni gelenlere sessizce aktarılır. Bu yüzden bazı topraklar insanı büyütür, bazıları ise sınar; çünkü her toprağın anlatacak başka bir hikayesi vardır. Toprağın hafızası bize şunu fısıldar: Hiçbir şey gerçekten kaybolmaz, sadece biçim değiştirir. İnsan gider, şehir yıkılır, isimler unutulur ama yaşanan her şey, bir gün yeniden hissedilmek üzere toprağın derin katmanlarında saklanır. Ve bazen, durup sessizce dinlemeyi bilenler için, toprak hala konuşur.
