Bilinmeyenin Kapısını Açan Duygu: Merak
Merak, insanın içindeki en eski motor gücüdür. Ne açlık kadar somuttur ne de korku kadar keskin. Ama her ikisinden de güçlüdür, çünkü düşünceyi harekete geçirir, sınırları kaldırır, bilinmeyeni çağırır. İnsan, merak ettiği anda artık aynı insan değildir; zihni açılır, algıları keskinleşir, adımları cesaret kazanır. Bir çocuğun “Neden?” sorusuyla başlayan bu içsel dürtü, yetişkinlikte de yön değiştirerek sürer: Gerçeğin ne olduğu, hayatın nasıl işlediği, başkalarının ne hissettiği, geleceğin ne getireceği… Merak, insanı sürekli ileri iter. Doğru cevapları değil, yeni soruları öğretir. Çünkü merak varsa, öğrenme vardır; öğrenme varsa, değişim vardır.
İnsanın meraka karşı koyamamasının sebebi basittir: Merak, yaşamın bilinmeyen kapılarını açar. O kapıların ardında bazen huzur, bazen kırılma, bazen de dönüştürücü bir gerçek bulunur ama her seferinde insanı büyüten bir şey olur. Bu yüzden merak, içimizdeki en güçlü çağrıdır ve biz ona karşı koyamayız. Çünkü merak etmek, aslında hayatta kalmanın ve ilerlemenin başka bir adıdır.
Merak, insan zihninin en sessiz ama en ısrarlı hareketidir. Bir duygu olmaktan öte, varoluşun temel ritmidir. İnsan, bilmediğinin kıyısında durduğu anda, içinden yükselen ince bir çekim hisseder; adeta görünmez bir el, onu bilinmeyene doğru çağırır.
Merak, bilgeliğin ön koşulu değil, kaynağıdır. Çünkü bilge kişi “çok bilen” değil, sormaya devam eden kişidir. Soru, var olmanın yankısıdır; cevap ise çoğu zaman geçicidir. Bu yüzden merak, cevabın kendisinden daha değerlidir çünkü soruyu mümkün kılar. İnsan meraka karşı koyamaz, çünkü merak; kendi varlığını anlamlandırma çabasıdır. Bilinmeyenle kurulan temas, insana hem tedirginlik hem de büyüme alanı verir. Zihin, alışkanlıklarından bir adım uzaklaştığında, yeni bir benlik ihtimali belirir. Merakın dokunduğu her yerde bir dönüşüm başlar.
Merak aynı zamanda özgürlüğün de kapısıdır. Korkunun kapattığı yerleri açar, bilginin dondurduğu taşlaşmış kalıpları kırar. İnsanın yalnızca “olanı” değil, “olabilecek olanı” da görmesini sağlar. Bu yüzden merak, geleceği zihnin içine çağıran bir güçtür. Ve belki de merakın en paradoksal yanı şudur: İnsan, gerçeği her zaman kaldıramayabilir; fakat merakı susturmak, gerçeğe hiç yaklaşamamak demektir. Merak bizi incitebilir ama aynı zamanda iyileştirir. Çünkü merak, hakikatin ilk adımıdır.
Sonuçta merak, insanı yöneten değil, insanın içinden fışkıran kökensel bir titreşimdir. Biz merak ettiğimiz için değil; merak ettiğimiz sürece insanız.
