Bastırılmış Yasın ve İçselleştirilmiş Kaybın Psikolojisi
Melankoliyi psikolojik bir zeminde ele alırken onu yalnızca üzgünlükle, karamsarlıkla ya da geçici bir ruh haliyle sınırlamak yetersiz kalır; çünkü melankoli çoğu zaman insanın dünyayla kurduğu ilişkinin yavaşça incelmesi, duyguların keskinliğini kaybetmesi ve anlam duygusunun silikleşmesiyle ortaya çıkan, sessiz ama derin bir iç durumdur ve bu hal, bireyin dışarıdan normal görünen işlevselliğini sürdürürken iç dünyasında sürekli bir eksiklik, bir şeylerin yerinden kaymış olduğu hissiyle yaşamasına neden olur.
Psikolojik açıdan bakıldığında melankoli, bastırılmış yasın, çözümlenememiş kayıpların ve kişinin bilinçdışında netleştiremediği vedaların bir toplamı gibi çalışır; insan neyi kaybettiğini tam olarak adlandıramaz ama eksilen şeyin yokluğu her düşüncede, her hatırada ve hatta her sıradan günde kendini belli eder, bu yüzden melankolik birey çoğu zaman “neden böyle hissediyorum” sorusuna net bir cevap veremez ve bu cevapsızlık duygunun kendisini daha da ağırlaştırır.
Melankolide temel mesele yalnızca geçmişte yaşanan bir olay değildir; asıl belirleyici olan, kişinin o olayla kurduğu içsel bağın kopamaması ve benliğin bir parçasının, artık var olmayan bir duruma, kişiye ya da ihtimale saplanıp kalmasıdır; bu noktada ego, kaybı dış dünyada bırakmak yerine onu kendi içine alır ve zamanla bu içselleştirilmiş kayıp, kişinin öz-değer algısını zayıflatan, suçluluk ve yetersizlik duygularını besleyen bir gölgeye dönüşür.
Melankolik zihin genellikle aşırı düşünmeye, geçmişi tekrar tekrar gözden geçirmeye ve "ya şöyle olsaydı" ihtimalleri arasında sıkışmaya meyillidir. Ancak bu düşünsel hareketlilik gerçek bir çözüm üretmekten çok, duygusal donukluğu derinleştirir çünkü zihnin sürekli geçmişe dönmesi, şimdiki zamanı yaşanamaz kılar ve kişi fark etmeden, hayatın akışına katılmak yerine onu uzaktan izleyen bir konuma yerleşir.
Bu durumun en çarpıcı yönlerinden biri, melankolinin her zaman yoğun bir acı şeklinde hissedilmemesidir; çoğu zaman daha sinsi bir biçimde, hayattan keyif alamama, geleceğe dair isteksizlik, başarıların anlamsızlaşması ve duygusal tepkilerin körelmesi şeklinde ortaya çıkar ve bu da melankoliyi çevredekiler için görünmez, kişi içinse açıklanması zor bir ruh haline dönüştürür.
Psikolojik olarak melankoliden çıkış, duyguyu bastırmak ya da pozitif düşünmeye zorlamak ile değil, kaybın ne olduğunun dürüstçe tanınması, kişinin kendi yasına izin vermesi ve benliğini yalnızca kayıp üzerinden tanımlamaktan vazgeçmesiyle mümkün olur. Çünkü melankoli çoğu zaman, insanın kendisini bir eksiklik üzerinden tanımlamasının ve bu eksikliği kimliğinin merkezine yerleştirmesinin doğal bir sonucudur.
Sonuç olarak melankoli, zayıflık ya da duygusal kırılganlık değil; aksine, insanın derin bağlar kurabilme kapasitesinin, anlam arayışının ve iç dünyasının karmaşıklığının bir yan ürünü olarak görülebilir, ancak bu hal uzun süre çözümsüz bırakıldığında kişiyi hayattan yavaşça koparan bir iç kapanmaya dönüşür ve bu yüzden melankoliyi anlamak, onunla savaşmaktan çok, ne anlatmaya çalıştığını dikkatle dinlemekle başlar.
