Keto Diyeti Nedir?
Ketojenik diyet, temel olarak çok düşük karbonhidrat, orta düzeyde protein ve yüksek yağ alımına dayanan bir beslenme biçimidir. Karbonhidrat alımı ciddi şekilde azaltıldığında, vücut glikoz (karbonhidrattan gelen şeker) yerine enerji için yağları kullanma moduna geçer. Bu sürece “ketozis” denir. Vücuttaki yağlar, karaciğerde “keton” adı verilen moleküllere dönüştürülür ve bu ketonlar hem beyin hem vücut için alternatif bir yakıt kaynağı haline gelir.
Bu diyetin yalnızca tek bir formu yoktur. Çeşitli uygulama şekilleri vardır bunlar:
Standart Ketojenik Diyet (SKD): En yaygın uygulamadır, bu diyette; karbonhidrat oranı oldukça düşük, yağ oranı ise yüksektir.
Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet: Bu diyette protein oranı biraz daha yüksek tutulur.
Döngüsel Ketojenik Diyet (DKD) / Hedefe Yönelik Ketojenik Diyet: Belirli günlerde karbonhidrat alımı artırılır ya da spor günlerinde ek karbonhidrat tüketilir.
Diyetin uygulamasında; karbonhidrat alımını ciddi şekilde sınırlamak gerekir. Genellikle günlük karbonhidrat miktarı 20-50 gram ile sınırlandırılır. Yağ oranını artırmak gerekir. Günlük kalorinin büyük kısmı sağlıklı yağlardan gelmelidir. Protein miktarını orta düzeyde tutmak gerekir. Çünkü aşırı protein alımı, glikoza dönüşerek ketozisi azaltabilir. Bol su içilmeli ve elektrolit dengesi korunmalıdır. Ketozise geçerken su ve mineral kayıpları olabileceği için bu önemlidir.
Hangi Besinler Tüketilmeli ve Hangi Besinlerden Uzak Durulmalı?
Yağlı balıklar (somon vs.), yumurta, kırmızı et, tavuk, hindi gibi hayvansal proteinler ve avokado, yağlı tohumlar, zeytinyağı, tereyağı gibi sağlıklı yağ kaynakları ile brokoli, ıspanak, karnabahar gibi düşük karbonhidratlı sebzeler tüketilmelidir.
Ancak ekmek, makarna, pirinç gibi tahıllar, şekerli gıdalar, hazır tatlılar, patates, havuç gibi yüksek nişastalı sebzeler ve karbonhidrat içeriği yüksek olabilecek baklagillerden (nohut, mercimek vs.) uzak durulmalıdır.
Faydaları ve Dikkat Edilmesi Gereken Riskler
Keto diyeti, kilo verme sürecini destekleyebilir. Kan şekeri ve insülin düzeylerini dengeleyebilir; özellikle Tip 2 Diyabet ve insülin direnci olan kişilerde yararlı olabilir.Bazı nörolojik hastalıklarda destekleyici olabileceğine dair çalışmalar mevcuttur. (örneğin Epilepsi, Alzheimer Hastalığı gibi)
Bunun yanında her ne kadar pek çok faydası olsa da keto diyeti herkes için uygun değildir ve bazı riskler içerebilir. Diyeti sürdürülebilir kılmak zor olabilir, sıkı kısıtlamalar motivasyonu düşürebilir. Yeterli sebze, lif ve bazı mikro besin öğeleri alınamayabilir, bu da besin eksikliklerine yol açabilir. Kalp-damar sağlığı açısından yüksek yağ alımı, özellikle doymuş yağlar açısından dikkat gerektirir. Böbrek sağlık sorunu olanlarda dikkatli olunmalıdır, sıvı ve elektrolit dengesizliği böbrekleri zorlayabilir.
Keto diyetine başlamadan önce şu noktaları göz önünde bulundurmak önemlidir. Kronik bir hastalığınız varsa (örneğin böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı), mutlaka doktor veya beslenme uzmanı ile görüşülmesi gerekmektedir. Hamilelik, emzirme dönemi gibi özel durumlarda bu diyet uygun olmayabilir. Diyet boyunca sıkı tıbbi ve beslenme desteği almak önerilmektedir.
Sonuç olarak; keto diyeti, vücudun enerji metabolizmasını değiştirmeyi hedefleyen güçlü bir beslenme yaklaşımıdır. Doğru ve dengeli uygulandığında kilo kontrolü, metabolik sağlık ve bazı kronik hastalıklarda destekleyici olabilir. Ancak her beslenme planında olduğu gibi, kişiye özel koşullarla değerlendirilmesi, sürdürülebilir ve dengeli bir şekilde uygulanması çok önemlidir.
