1. 1984 – George Orwell - Goodreads: 4.19
Totaliter bir rejim altında bireyin nasıl silindiğini, dilin nasıl bir kontrol aracına dönüştüğünü ve gerçeğin iktidar tarafından nasıl yeniden yazıldığını anlatan 1984, yalnızca bir distopya değil, modern dünyanın politik ve psikolojik haritasını çıkaran zamansız bir metindir.
George Orwell Nobel Edebiyat Ödülü almadı. Bugün “Büyük Birader”, “düşünce suçu” ve “çiftdüşün” gibi kavramların gündelik dile girmiş olması, ödüllerden bağımsız bir edebi mirasın göstergesidir.
2. Suç ve Ceza – Fyodor Dostoyevski - Goodreads: 4.28
Bir cinayet üzerinden vicdan, ahlak, suçluluk ve kefaret kavramlarını derinlemesine sorgulayan bu eser, insan psikolojisini edebiyatta en çıplak hâliyle ele alan metinlerden biridir; Raskolnikov karakteri, modern insanın iç çatışmalarının simgesi hâline gelmiştir.
Dostoyevski Nobel almadı. Buna rağmen eser, psikoloji, felsefe ve edebiyat disiplinlerinin kesişim noktasında halatemel bir referans kabul edilir.
3. Yabancı – Albert Camus - Goodreads: 3.98
Absürd felsefenin edebi karşılığı olarak görülen Yabancı, Meursault’nun duyarsızlığı üzerinden toplumun anlam, ahlak ve norm beklentilerini sarsıcı bir sadelikle sorgular; kitap, insanın dünyaya yabancılığını rahatsız edici bir dürüstlükle yüzeye çıkarır.
Albert Camus Nobel aldı (1957) ancak bu kitap özelinde herhangi bir büyük edebiyat ödülü kazanmadı ve yayımlandığında uzun süre yanlış anlaşıldı; bugün ise 20. yüzyıl edebiyatının temel taşlarından biri sayılır.
4. Sefiller – Victor Hugo - Goodreads: 4.19
Toplumsal adaletsizlik, yoksulluk, suç ve merhamet temalarını epik bir anlatıyla birleştiren Sefiller, bireyin sistem karşısındaki mücadelesini hem politik hem insani bir düzlemde ele alır ve edebiyatı bir vicdan alanına dönüştürür.
Victor Hugo Nobel Edebiyat Ödülü almadı. Eser, ödülsüz olmasına rağmen dünya edebiyatının en çok okunan ve uyarlanan romanlarından biri haline gelmiştir.
5. Tutunamayanlar – Oğuz Atay - Goodreads: 4.33
Modern Türk edebiyatının en sarsıcı metinlerinden biri olan Tutunamayanlar, bireyin toplumla, dille ve kendisiyle kurduğu sorunlu ilişkiyi parçalı, ironik ve cesur bir anlatımla ortaya koyar; yayımlandığı dönemde görmezden gelinen eser, zamanla kült bir başyapıta dönüşmüştür.
Yayımlandığı dönemde büyük bir ödül almadı. Bugün ise Türk edebiyatında bir kırılma noktası olarak kabul edilir.
Bazı kitaplar ödül kazanır, bazıları ise insanın iç dünyasını değiştirir; edebiyat tarihinde iz bırakan bu eserler, değerin jürilerle değil, zamanla ve okurun zihninde verilen sessiz kararla belirlendiğini gösterir.
