Pentagon Belgeleri: Bir Savaş Nasıl Yazıldı (Resmi Kayıtlar)
Pentagon Belgeleri, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı tarafından 1967 yılında başlatılan ve Vietnam’daki Amerikan siyasi ve askeri müdahalesinin 1945–1967 yılları arasındaki sürecini inceleyen gizli bir çalışmadır; resmî adı “Report of the Office of the Secretary of Defense Vietnam Task Force” olan bu çalışma, 7.000 sayfadan fazla analiz, rapor, karar notu ve iç yazışmadan oluşmaktadır. Belgeler, II. Dünya Savaşı sonrasında ABD’nin Fransa’nın Vietnam’daki sömürge yönetimine verdiği destekten başlayarak, Güney Vietnam’ın kurulması, askeri danışman gönderilmesi, hava bombardımanları ve doğrudan askeri müdahaleye kadar uzanan süreci ayrıntılı biçimde kayıt altına almaktadır.
Raporda, ABD yönetiminin farklı başkanlık dönemleri boyunca Vietnam’daki durumla ilgili değerlendirmeleri yer almakta; askeri ilerleme, politik istikrar, müttefik yönetimlerin gücü ve halk desteği konularında yapılan iç analizler belgelenmektedir. Bu analizlerde, savaşın gidişatıyla ilgili iç değerlendirmelerin, kamuoyuna yapılan açıklamalardan farklı olduğu kayıt altına alınmıştır. Belgelerde, 1950’li yıllardan itibaren ABD yönetiminin Vietnam’daki gelişmelerin komünizmin bölgesel yayılımı açısından stratejik önem taşıdığı değerlendirmesini yaptığı, bu gerekçeyle askeri ve politik desteğin kademeli olarak artırıldığı ifade edilmektedir. Aynı belgelerde, Güney Vietnam hükümetinin iç istikrar sorunları, yönetim zayıflıkları ve halk desteğiyle ilgili sorunlar da ayrıntılı şekilde yer almaktadır.
Pentagon Belgeleri’nde, Tonkin Körfezi Olayı sonrasında alınan kararların arka planına dair iç değerlendirmeler, askeri müdahalenin genişletilmesine yönelik planlar ve bu süreçteki tartışmalar kronolojik olarak sunulmaktadır. Belgeler, karar alma süreçlerinde farklı kurumlar arasında görüş ayrılıkları bulunduğunu da göstermektedir. 1967 yılına gelindiğinde hazırlanan raporlarda, savaşın askeri ve politik hedeflerine ulaşılmasının zorlaştığına dair değerlendirmeler yer almakta; buna rağmen askeri varlığın sürdürülmesine ilişkin kararların alındığı kaydedilmektedir. Bu değerlendirmeler, raporun ilgili bölümlerinde analiz notları ve iç yazışmalarla belgelenmiştir.
1971 yılında, Savunma Bakanlığı’nda görev yapmış olan Daniel Ellsberg tarafından bu gizli belgeler basına sızdırılmış, ilk olarak The New York Times gazetesi tarafından yayımlanmıştır. ABD hükümeti, yayımlanmayı durdurmak amacıyla yargı yoluna başvurmuş, konu Yüksek Mahkeme’ye taşınmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, New York Times Co. v. United States (1971) davasında, belgelerin yayımlanmasının anayasal ifade özgürlüğü kapsamında olduğuna karar vermiştir. Bu kararın ardından Pentagon Belgeleri farklı basın kuruluşları tarafından yayımlanmaya devam etmiştir. Pentagon Belgeleri’nin tamamı daha sonraki yıllarda resmi olarak kamuya açılmış ve ABD Ulusal Arşivleri tarafından erişilebilir hale getirilmiştir.
Kaynak:U.S. Department of Defense
